Serwis i naprawa magnetofonów

Serdecznie zapraszamy wszystkich posiadaczy vintage audio - kolekcjonerów oraz tych, którzy po prostu chcieliby przywrócić swoim zapomnianym magnetofonom dawny blask, choćby po to by odsłuchać kolekcję starych taśm. Być może nie jesteśmy najtańszym punktem serwisowym w Polsce, jednak z pewnością poradzimy sobie perfekcyjnie ze zleconą nam usługą.

Do naszego serwisu trafia coraz więcej magnetofonów kasetowych. Odbywa się to na fali retro - nostalgicznego powrotu analogowych urządzeń audio i nośników (płyt winylowych i - choć w mniejszym stopniu - właśnie kaset magnetofonowych). Co prawda liczba serwisowanych decków nie dorównuje gramofonom, niemniej jednak trend jest zauważalny. Pojawiają się zwykłe konstrukcje budżetowe, jak i modele kolekcjonerskie.

Na zdjęciach serwisowany legendarny Nakamichi DR 2.

Jakie cechy powinny charakteryzować magnetofon, który wyróżniałby go wśród innych konstrukcji (oczywiście oprócz sentymentu, którym go darzymy)?

Głowice

Wśród znawców panuje opinia, iż najwyższej klasy sprzęt tego rodzaju powinien mieć trzy głowice (odczytującą, zapisującą, kasującą) i trzy silniki. Oczywiście nie znaczy to, że magnetofony z dwiema głowicami zawsze ustępują pola tym trójgłowicowym. W czasie pracy magnetofonu głowice zużywają się, co jest spowodowane tarciem przesuwającej się taśmy. Ich trwałość zależy od zastosowanych materiałów (nawet do 100 000 godzin pracy bez zbytniej utraty jakości w przypadku najlepszych konstrukcji). Najwyższej uznaniem cieszą się głowice sendust i amorficzne (najtrwalsze), choć w przypadku tych ostatnich zdania są podzielone. Najmniej pozytywnych opinii zbierają głowic permalloy (także hard permalloy), choć i ten rodzaj stosowany był w kilku referencyjnych konstrukcjach.

Silniki

Jak już wspomnieliśmy, trzy oddzielne silniki zapewniają odpowiednią stabilność obrotów (choć oczywiście nie jest to regułą). Silniki napędzają wałek, przewijanie/rolkę nawojową oraz odpowiadają za unoszenie/opuszczanie bloku głowic.

Wskaźniki wysterowania

Oczywiście magnetofony ze wskaźnikami wychyłowymi ze względu na swoją urodę poszukiwane są bardziej, niemniej jednak wskaźniki takie są mniej precyzyjne i wolniejsze poprzez swoją bezwładność. Większość wskaźników elektronicznych z większą precyzją wskaże poziomy przesterowania. Gdy tego rodzaju wskaźniki zaczęły pojawiać się na wyposażeniu magnetofonów były nie lada gratką, obecnie raczej przegrywają ze “wskazówkami”.

Układy wyciszania szumów

Ze względu na uwarunkowania technologiczne zapisu i odczytu dźwięku z wykorzystaniem magnetycznej taśmy magnetofonowej (szerokość ścieżki, prędkość przesuwu) pojawia się niestety problem szumów. Aby zredukować poziom szumów oraz podnieść jakość reprodukowanego dźwięku, decki wyposażono w specjalne układy redukcyjne. Powstały Dolby B, Dolby C, Dolby S, Hi-COM, DBX, ANRS, CNRS itd.

Dolby B, C, S, HX-Pro

System redukcji szumów Dolby B pojawił się pod koniec lat 60. i został zaakceptowany przez wszystkich producentów audio. Był uproszczoną wersją Dolby A, systemu zbyt drogiego w masowej implementacji. Układ zapisuje dźwięk w odpowiedni sposób podczas nagrania i niejako dekoduje go w momencie odtwarzania. Dolby B wzmacnia wysokie tony nagrywając je na znacznie wyższym poziomie. Podczas odtwarzania sygnał wraca do swojego nominalnego poziomu, co oznacza również redukcję szumów samej taśmy (szum znajduje się w paśmie wysokich częstotliwości). Układ ten potrafi obniżyć poziom szumów o blisko 10 dB. Rozwinięciem tego systemu było Dolby C, który działał z dwukrotnie “większą mocą”. Oba systemy całkowicie sprawdzają się podczas pracy magnetofonu. Dolby S polecany jest entuzjastom różnych rozwiązań technologicznych. Dolby HX-Pro, optymalizujący prąd podkładu wysokich tonów, ma zarówno swoich orędowników, jak i licznych antagonistów. Bezpieczniej jest posiadać model decka z możliwością ewentualnego wyłączenia systemu.

dbx

Drugą pod względem popularności jest realizowana od początku lat 70. grupa systemów dbx. Sygnał otrzymany na wyjściu układów tego typu posiada podbitą dynamikę i jest oczywiście odszumiony - w systemach dbx można uzyskać redukcję szumów nawet do ponad 30 dB. Istniały dwa rodzaje systemu stosowane w magnetofonach: dbx I wykorzystywany głównie w profesjonalnych magnetofonach wielościeżkowych oraz dbx II, który znalazł swą najszerszą implementację w magnetofon kasetowych Technics. Działanie dbx polega na odpowiedniej kompresji nagrywanego sygnału (zmniejszenie dynamiki) i jego ekspandowaniu podczas odtwarzania (odpowiednie podbicie dynamiki). Współczynnik kompresji-ekspansji wynosi 2:1. System pracuje w pełnym zakresie częstotliwości, uzyskując w ten sposób zdecydowaną (w stosunku do systemów Dolby) redukcję szumów taśmy. Niestety realizując nagranie z wykorzystaniem dbx i próbując odtworzyć go za pośrednictwem magnetofonu nie posiadającego tego systemy nie uzyskamy zadowalającej jakości dźwięku. W przypadku Dolby taka sytuacja nie będzie miała miejsca - jakości nagrania będzie akceptowalna, jedynie wysokie częstotliwości będą nieco rozjaśnione.

Dual Capstan System

Dual Capstan (podwojenie wałków napędowych) - układ służący do stabilizacji naciągu taśmy, zapewniający jej odpowiedni docisk do głowicy (wpływa na redukcję szumów generowanych przez poprzeczne drgania taśmy). Rozwiązanie nie jest doskonałe, może prowadzić do rozciągnięcia taśmy w sytuacji, gdy ta jest już dociśnięta do wałków napędowych, ale jeszcze nie dotyka głowic. Podniesienie bloku z głowicami naciąga wówczas taśmę. Problem rozwiązuje odpowiednio spowolnione podnoszenie głowic za pomocą układu silnik-przekładnia (zamiast elektromagnesu). Można wówczas sterować prędkością podnoszenia bloku i precyzyjnie ją ustawić. Takie układy stosowała w swoich konstrukcjach firma Nakamichi.

Rozpoznawanie rodzaju taśmy

Ta funkcja nie jest niezbędna, niemniej jednak może być wygodna. Warto natomiast zwrócić uwagę na obsługiwane przez magnetofon rodzaje taśm - starsze urządzenia mogą nie radzić sobie z nagrywaniem na taśmach metalowych (taśmy typu IV będą jedynie odtwarzane).

Funkcje kalibracyjne

Kalibracje wymagane są do poprawnej realizacji nagrania.

• Bias level - pokrętło regulujące prąd podkładu - korekcja wysokich częstotliwości kosztem dynamiki. Punkt równowagi zależy od rodzaju taśmy.
• Rec level - korekcja poziomu nagrania. Każda marka ustawia ten poziom do odpowiednio wybranego rodzaju taśmy. Przy innych taśmach korekcja jest wskazana (taśmy posiadają różne czułości).
• EQ level - korekcja charakterystyki częstotliwościowej.

Flagowe modele mają rozdzielone pokrętła kalibracyjne dla prawego i lewego kanału. Niektóre magnetofony posiadają automatyczne funkcje kalibracji. Filtr

MPX

Jest to wąskopasmowy filtr służący do tłumienia częstotliwości 19 kHz (tzw. pilota) w analogowej radiofonii stereofonicznej - przydatny był podczas nagrywania audycji radiowych. Obecność tego sygnału prowadziła do powstania różnych interferencji z prądem podkładu, a także nieprawidłowego działanie układów redukcji szumów, które rozpoznawały pilota jako sygnał o wysokim poziomie w paśmie najwyższych częstotliwości.

Wyszukiwanie utworu

Niektóre modele mogą posiadać funkcję wyszukiwania kolejnego utworu. Konieczne do tego są jednak przerwy między piosenkami. Przy nagraniach koncertowych lub utworach realizowanych z płynnym przejściem funkcja nie będzie przydatna.

Kupując używany magnetofon…

Warto zwrócić uwagę na śrubkę głowicy. Powinna być oryginalnie zalakowana. Tor przesuwu taśmy (głowice, wałek napędowy rolka) powinien być czysty - znak, że użytkownik dbał o sprzęt. W serwisie można poprosić o sprawdzenie stanu pasków napędowych (chyba, że ktoś czuje się na siłach by zdjąć obudowę...). Guma pasków z upływem czasu podlega degradacji, stając się lepką i mało sprężystą.

Konserwacja

O kaseciaka trzeba dbać. Należy czyścić tor przesuwu taśmy, używając alkoholu izopropylowego, ewentualnie spirytusu technicznego. Można oczywiście korzystać ze specjalistycznych środków specjalnie do tego przeznaczonych. Kolejną czynnością jest wymiana pasków, które po pewnym czasie zużywają się (zalecamy jednak w typ przypadku wizytę w serwisie). Innym zabiegiem konserwacyjnym jest rozmagnesowanie głowic. Służą do tego demagnetyzery w postaci kaset z układem elektronicznym, oraz najczęściej spotykane proste uchwyty podłączane do gniazdka. Jakość dźwięku po takim zabiegu może być zaskakująca. Na wszystkie czynności konserwacyjne i oczywiście naprawcze zapraszamy do naszego serwisu. Wielu z naszych techników wychowało się na magnetofonach kasetowych. Zawsze służą radą i pomocą.

Cenione modele

Wśród modeli wartych zainteresowania jest ogromna liczba konstrukcji. Wymienić można m.in.: Nakamichi DR 2, Nakamichi Dragon, Nakamichi RX-505, NAD 6300, Technics RS B900, Technics RS-B100, Luxman K 05, Luxman 5K50M, Tandberg TCD 3004 (3014, 3034), AKAI GX-F91, Grundig CF 5500, Dual C 844, JVC KD-A7, Alpine AL-85, Arcam Delta 100, Eumig FL-900 (FL 1000), TEAC V-900X, Pioneer CT-F1250, Akai GXC 570D, Akai DX-57, Marantz PMD-300CP.