Turystyka kosmiczna

Jak należy rozumieć turystykę kosmiczną? Spróbujmy zdefiniować pojęcie. Oczywiście jest to podróż, której celem jest dotarcie do przestrzeni kosmicznej, w szczególności dotyczyć może lotów orbitalnych, suborbitalnych oraz księżycowych. Podróże tego rodzaju mogą być formą rozrywki, przyjemności, relaksu, i być realizowane ze względu na towarzyszące temu emocje i doznania fizyczne (stan nieważkości). Mogą być także związane z pewnym rodzajem nobilitacji i społecznego wyróżnienia jej uczestników.

Prywatni operatorzy

Upowszechnienie dostępu do Kosmosu rozumie się obecnie jako kolejną fazę jego tzw. “podboju”, a realizowane być może w oparciu o rozwijający się prywatny sektor kosmiczny. Ze względu na ogromne nakłady potrzebne do urzeczywistnienia tego rodzaju przedsięwzięć rynek ten nie jest jednak obecnie zbyt konkurencyjny.

Virgin Galactic

Pierwszą całkowicie prywatną misją kosmiczną był lot SpaceShipOne, rakiety zaprojektowanej i skonstruowanej przez Scaled Composites. Całość projektu sfinansowana została przez należącą do Richarda Bransona Virgin Galactic. SpaceShipOne poddawany był szeregowi testów mającym mu zapewnić zgodę władz amerykańskich na transport ludzi w przestrzeń kosmiczną. Wymogiem Międzynarodowej Federacji Lotniczej (FAI) było dostarczenie 3 osób na wysokość 100 km (62,5 mili). Zamiast ludzi przewożono odpowiedni balast. W dniach 29 września oraz 4 października 2004 roku SpaceShipOne odbył dwa loty, mogące być już sklasyfikowane jako „pasażerskie” - wzniósł się na odpowiednią wysokość (111,996 km), pokonując linię Kármána (100 km), umowną granicę przestrzeni kosmicznej. W niedalekiej przyszłości pasażerskie loty suborbitalne (osiągnięcie przestrzeni kosmicznej bez wykonanie pełnego orbitalnego obrotu), mają stać się specjalnością Virgin Galactic, a ich realizację ma zapewniać SpeceShipTwo, statek kosmiczny wynoszony za pomocą samolotu WhiteKnightTwo na wysokość 16 km, skąd ma już realizować swój autonomiczny lot, i dzięki silnikom rakietowym przekraczać granicę 100 km. Na pokładzie statku planuje się miejsce dla sześciu pasażerów-turystów, a cenę biletu skalkulowano na 200 000 – 250 000 dolarów. Przed każdym lotem pasażerowie będą zobligowani do odbycia kilkudniowego treningu. Projekt przewiduje regularne cywilne rejsy, z których a każdy ma trwać 2,5 godziny.

Space Adventures

Space Adventures jest kolejną firmą prywatnego sektora eksploracji przestrzeni kosmicznej. Polem jej działania mają stać się w niedalekiej przyszłości wszystkie trzy możliwe typy komercyjnych podróży: loty suborbitalne, orbitalne, a także misje księżycowe. DSE-Alpha to program szacowanej wstępnie na 8-9 dni podróży dwóch turystów, której kulminacyjnym punktem ma być przelot w odległości 100 kilometrów od powierzchni Księżyca. Projekt realizowany ma być z wykorzystaniem statku Sojuz. Ceny biletu ustalona została w 2007 roku na poziomie 100 milionów dolarów. W 2011 roku ogłoszono rezerwację jednego miejsca za kwotę 150 milionów dolarów. Nie ujawniono nazwiska osoby, która dokonała “rezerwacji”. Z kolei loty orbitalne do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej przewidują w swym programie wyjścia w przestrzeń – tzw. spacewalk. Spacery kosmiczne mają trwać do 1,5 godziny. Cena biletu szacowana jest wstępnie na 15 milionów dolarów. Space Adventures ma już na swym koncie kilka udanych projektów komercyjnych zrealizowanych wspólnie z Agencją Kosmiczną Federacji Rosyjskiej, z wykorzystaniem statków Sojuz.

Blue Origin

Blue Origin, przedsiębiorstwo należące do Jeffa Bezosa, twórcy portalu Amazon, również celuje w kosmiczne przedsięwzięcia: budowę systemów transportu orbitalnego i suborbitalnego, opracowuje projekty minimalizacji kosztów dostępu do przestrzeni kosmicznej, pracuje nad zaawansowanymi systemami bezpieczeństwa orbitalnych podróży (system LAS). Loty komercyjne mają być w tym przypadku formą finansowania całego wachlarza przedsięwzięć i mają się odbywać cyklicznie (raz w tygodniu) za pomocą statków własnej konstrukcji (suborbitalny New Shepard i orbitalny zwany roboczo SV). W celu redukcji kosztów New Shepard ma być statkiem wielokrotnego wykorzystania, a jego sterowanie ma się odbywać z pominięciem naziemnego ośrodka kontroli lotów. Blue Origin pracuje także nad własną rakietą nośną Reusable Booster System, która w przyszłości (zamiast Atlas V) ma wynosić na orbitę statek SV. Ogłoszone zostało także rozpoczęcie prac nad załogowym systemem orbitalnym New Glenn.

Bigelow Aerospace

Bigelow Aerospace to amerykańskie przedsiębiorstwo zorientowane na projektowanie, rozwój i wdrażanie różnych technologii kosmicznych. Ich specjalnością ma być produkcja stacji kosmicznych oraz modułów mieszkalnych (Genesis I, Genesis II, Guardian, Galaxy, Sundancer, BA330, B330, Nautilus, BA 660, BA 2100, BEAM) przeznaczonych właśnie do celów komercyjnych. Ze względu na niedofinansowanie projektów prace nad modułami są niestety okresowo wstrzymywane. Istniejące projekty obejmują dzierżawę produkowanych modułów w celach m.in. naukowych, a także turystycznych. Bigelow Aerospace kooperuje także z Boeingiem w ramach budowy własnego statku załogowego pod nazwą Starliner. Posiada również plany budowy bazy księżycowej opartej na projektowanych modułach orbitalnych. Firma podpisała także kontrakt z Lockheed Martin na transport orbitalny modułów mieszkalnych B330 za pomocą rakiety Atlas V oraz kooperuje z NASA w ramach uruchomienie i podłączenie do ISS elastycznych modułów orbitalnych BEAM.

Excalibur Almaz

Kolejną firmą kosmicznego sektora jest Excalibur Almaz, mająca w swych planach loty pasażerskie i towarowe w ramach misji naukowych i turystycznych. W programach działań znalazł się m.in. także projekt lotów wokół Księżyca. Przedsięwzięcia miały być realizowane w oparciu o rosyjskie wyposażenie wycofane z eksploatacji - m.in. cztery kapsuły VA z pojazdów TKS i dwa moduły stacji Almaz. Problemy finansowe zmusiły jednak firmę do oficjalnego zawieszenie prac nad swymi projektami (nieoficjalnie mówiono o nieprzydatności radzieckiego sprzętu i pomyśle wykorzystania wyposażenia w ramach wystawy edukacyjnej).

SpaceX

SpaceX to prężnie działające przedsiębiorstwo branży kosmicznej, założone przez Elona Muska w roku 2002. Wśród planów SpaceX jest budowa silników rakietowych, rakiet nośnych i statków kosmicznych (rakiety orbitalne Falcon i statki Dragon), w pełni odzyskiwalnych modułów rakiet nośnych Grasshopper, realizacja transportu orbitalnego, projektu superciężkiego statku Starship pozwalającego na wypełnienie misji “marsjańskiej”, kolejnego z celów przedsiębiorstwa. Wśród planów turystycznych SpaceX znajduje się realizacja lotu wokół Księżyca. Przedsięwzięcia ma dojść do skutku dzięki własnym rakietom Falcon Heavy i kapsule Dragon 2. “Wycieczka” ma trwać 7 dni, cena nie została jasno sprecyzowana.

"Hotelarstwo"

W przestrzeni kosmicznej musi oczywiście istnieć możliwość „zakwaterowania” przybywających turystów. Wspomniana wyżej Bigelow Aerospace, już pracuje w ramach programu Genesis nad elastycznymi, pneumatycznymi modułami mieszkalnymi. Także Richard Branson (Virgin Galactic), oraz linie lotnicze British Airways rozważają inwestycje w tego rodzaju przedsięwzięcia. Hilton International zapowiedział z kolei prace nad projektem „Space Islands”. Pomysł oparty jest na recyklingu - ponownym wykorzystaniu zużytych zbiorników paliwowych promów kosmicznych w ramach budowy hoteli orbitalnych. Zbiornik taki dorównuje kubaturą Boeingowi 747, a więc na brak przestrzeni nie można by było narzekać. Istnieje także inicjatywa o podobnie brzmiącej nazwie „Space Island Project”, niezależnej organizacji Space Island Group. Plany dotyczą „kosmicznej wyspy” przeznaczonej dla 20 000 osób odwiedzających miejsce w ramach różnych programów badawczych, biznesowych, a także turystycznych. Cele mają zostać osiągnięte głównie w oparciu o technologie i koncepcje opracowane przez NASA. Także firma Orion Span przedstawiła plany budowy taniego hotelu orbitalnego (Aurora Station), jednak próba zebrania potrzebnych funduszy zakończyła się, jak na razie, niepowodzeniem. Ambitne plany ma również Gateway Foundation - fundacja liczy, iż w niedługim czasie (2025) uda się zbudować na orbicie kompleks mieszkalny dla 400 osób. Projekt hotelu przewiduje konstrukcję w formie obracającego się koła (grawitacja) o średnicy 190 metrów, które ma się składać z 24 pojedynczych modułów.